ÇİT CİHAZI SEÇİLİRKEN NELERE DİKKATE EDİLMELİDİR ?

Çit cihazının yüklü durumda ( 500 ohm) transfer edebildiği enerji miktarı ne kadar yüksek ise çarpma etkisinin de o oranda iyi olması beklenir. Bu niteliklerdeki cihazların otların temaslarından kaynaklı enerji kayıpları veya ıslak havalarda oluşan elektrik kaçakları gibi olumsuz çevresel etkilere toleransı daha fazladır. Yani olumsuz koşullarda da iyi performans ve koruma sağlarlar.

Madem enerji ne kadar yüksek ise o kadar iyi sonuç sözkonusu neden çit cihazları en yüksek çıkış gücünde üretilmiyor. Çit cihazlarının çıkış enerjisini sınırlayan iki temel kriter vardır. Birincisi, TSE EN 60335-2-76 standartında ifade edildiği gibi bir çit makinesinide 500 ohmluk bileşendeki enerji darbesi 5 joule değerinin üzerinde olamaz. İkicisi ise teknik sınırlamalardır. Yani stabil çalışan 5 joule üzeri bir cihazı ekonomik olarak üretmek çok mümkün değildir. Diğer bir ifade ile  neden 500km/s hız  yapabilen bir aracı yapmak mümkün olmuyor gibi düşünebilirsiniz. Yapılsa da yüksek maliyeti yüksek satış fiyatına sebep olacak.

Sonuç olarak çit cihazının enerjilendireceği tel uzunluğu fazla ve özellikle yaban domuzu, koyun ve keçi gibi tüyleri kalın hayvanlar sözkonusu ise çıkış enerjisi yüksek bir çit cihazı tercih etmek daha uygun olacaktır.

Bir çok yerli üretici denetimsizlikten dolayı 1 joule çıkış enerjisi üretemeyen cihazlarının üzerine 13 joule gibi gerçeklerden çok uzak değerleri yazabilmektedir. Genel olarak cihaz üzerine yazılan değer cihazın depo edilen enerji değeriyle alakalı olmaktadır. Ancak, çit tellerine transfer edilemeyen enerjinin caydırıcılıkta hiç bir önemi yoktur.

Elektrikli çit makineleri yüksek voltajlı enerjiyi çit tellerine periyodik olarak verirler. Çit tellerine transfer edilen enerjinin yüksek gerilimli olması önemlidir. Özellikle ilgili standartlar bu konuda alt ve üst değer sınırlamasında bulunmasa da çarpma etkisinin oluşabilmesi için teorik olarak 51 Volt üzerinde bir gerilimin en az oluşması gerekir. Çit tellerindeki çevresel etkilerden dolayı oluşacak kayıplar, caydırılacak hayvan gibi durumlar da düşünüldüğünde uygulamada yüksüz durumda ( çit cihazınızın uçları çit tellerine bağlı değil) on bin volt civarında bir gerilimin ölçülmesi uygun olacaktır.  Zaten, yük olarak tabir ettiğimiz çit tellerinin bağlanması, toprak iletkenliğinin azalması, izolasyon kaçakları gibi durumlarda çit tellerinde ölçülen değer daha az olacaktır. Bu da çarpma etkisi yani caydırıcılıkta olumsuz bir durum oluşturur.

Sonuç olarak,  çit cihazının yüklü (500 ohm) ve uçları boş olarak ifade edilen değerlerinin uygun değerlerde seçilmesi etkili bir çit sistemi kurmak için önemlidir.

Yerli firmaların bir çoğu yüksüz cihaz voltajını 20-30 bin olarak yazmaktadır. Bu değerler profesyonel bir cihaz ile ölçülen rakamlar olmayıp çit cihazının iki ucu arasında oluşan arkın uzunluğundan yola çıkarak ifade edilen göreceli değerlerdir. Ayrıca yaban hayvanları için bu cihazlar tarafından enerji verilençit tellerinde yüklü durumda dahi en az 6 bin volt civarında bir gerilim oluşmalıdır.

Yukarıda da ifade edildiği gibi elektrikli çit makineleri yüksek voltajlı enerjiyi çit tellerine periyodik olarak verirler. Yani çit tellerinde elektrik anlık olarak vardır ve bu andan sonra en az bir saniye kadar teller hiç elektrik yoktur diyebiliriz.  Bununla birlikte standardlara göre anlık olarak üretilen elektrik darbelerinin arasındaki sürenin en az 1 saniye olabileceğini ifade eder. Teknik ifade ile buna darbe tekrarlama frekansı denir ve 1Hz dir.  Ayrıca anlık olarak ifade edilen darbe süresi de 1 milisaniyeyi ( saniyenin binde biri) geçemez. Buna da darbe genliği denilir.

Eğer darbeler arası süre 1 saniyeden az olursa çit sistemin yaban hayvanları üzerinde caydırıcı etkisi artar. Ancak bu takdirde çit sistemin can tehlikesi oluşturma riski de artacaktır. Eğer canlıya elektrik şokuna maruz kaldıktan sonra irkilip kaçmasına imkan tanıyacak süreyi tanımaz iseniz canlı-hayvan kendini şoktan kurtaramayabilir.  Bu duruma sebebiyet vermemek için aşağıdaki maddelere özellikle dikkat edilmesi gerekir:

1. Kullanılan çit cihazının darbeler arası süresi mutlaka standardlara uygun olmalıdır.
2. Çit sistemindeki farklı tel sıraları farklı çit cihazları ile beslenmemelidir.

Aksi takdirde oluşabilecek olumsuz durumlarda sorumlu çiftçi olacaktır.

Çit makinelerinin çalışmasında en sık karşılaşılan olumsuzlukların başında çit telinin hayvanlar tarafından esnetilerek veya kopartılarak toprak ile temas etmesi gelir. Çit telinin bu şekilde toprakla temas etmesi çit sisteminin performansının düşmesine neden olur. Bu olumsuz durumun uzun sürmesi halinde bir çok çit cihazının arıza yapması kaçınılmazdır. Bu kısa devre olarak ifade edilebilir. Yani çit cihaz çıkışlarının direk olarak birbiriyle elektriksel temas haline gelmesi. Bazı durumlarda direk elektriksel kontak olmayıp bir iletken veya bir ot bu  ve benzer durumlara sebebiyet verebilir.

Kısa devre bir çok elektrikli çit uygulamasında karşılaşılan ve gerekli önlemelerin alınması gereken bir durumdur. Çit cihazınızın kısa devreye ve aşırı yük durumlarına dayanıklı olması ve belirli zaman aralıklarında çit sisteminizi kontrol etmeniz bu olumsuz durma karşı  doğru bir yaklaşım olacaktır.

Yerli ve yabancı bir çok firma küçük ot temaslarını ve enerji kayıplarını dahi kısa devre olarak algılayan ve alarm üreten cihaz satışı yapmaktadır. Ve bu cihazların bazısı bu olumsuz durumda cihazı korumaya alacak fonsiyonlara sahip bulunmaktadır. Çit cihazlarının kısa devre durumunda korumaya alınması uygun ve istenilen bir özellik değildir.

Argenç Elektronik kısa devreye dayanıklı ve garantili çit makinası tasarımı ve üretimi yapmaktadır.  Cihazlarımız kısa devre durumunu sesli ve ışıklı olarak kullanıcıya bildirir. Ancak cihaz kendisini kesinlikle korumaya almaz ve çalışmasına bu zorlu koşullarda da devam eder.