Elektrikli çit sistemleri ile ilgili genel olarak sorulan soruları sizler için derledik.

Elektrikli çit sistemlerinde çarpılma cihazın iki kutbuna temas edilmesi ile oluştur. Genel olarak hayvansal amaçlı elektrikli çitlerde çit telleri (+) pozitif,  toprak zemin ise (-) negatif kutuptur. Bu durumda toprak zeminle temas halinde olan elektriksel iletkenliğe sahip bir cisim çit telleri ile de temas ederse tellerden enerji kaybı oluşmasına sebep olur. Bu cisimler;  iletken tel, canlı-yaş ot ve çalı olabilir. Ayrıca, iletkenlik gösteren bu cisimlerin niteliğine göre enerji kayıplarının miktarı artabilir.  Temelde bu olumsuzluk temas eden materyalin elektriksel direnci ile alakalıdır.  Direnç ne kadar az ise o oranda kaçak akım artar. Çit tellerinden enerji kayıplarının artmasına neden olan durumlardan bazıları şunlardır:

  • Otlardaki su oranının yüksek olması (taze olması)
  • Otların çit telleriyle daha iyi temas etmesi ( iyi elektriksel kontak)
  • Temas eden otların miktarı
  • Toprağın nemli veya ıslak olması (toprağın elektriksel iletkenliği)
  • Otların dış yüzeyinin çiğ ve yağmurdan dolayı ıslak olması

Dolayısı ile, çit tellerine temas eden ve etmesi muhtemel olan otlar için gerekli önlemler alınmalıdır. Aksi takdirde oluşan enerji kaypıplarından dolayı çit tellerinde var olan caydırı etki zayıflar ve çit sisteminiz hedeflediğiniz başarıya ulaşamayabilir.

Ot temaslarını sürekli olarak takip etmek ve gerekli önlemleri almak zahmetli bir iştir. Özellikle otların çok hızlı büyüme gösterdiği ve taze olduğu bahar aylarında ot temaslarını engellemek daha zor olabilir. Bu durumların üstesinden daha kolay gelmeniz için yapabileceğin temel adımlar:

  • Çit cihazın enerji kayıplarına toleransı arttırmak için daha güçlü cihazlar tercih etmek
  • Çit cihazınızın enerji kayıplarını cihaz üzerinden takip etmenize imkan tanıyan gösterge ve uyarı özelliklerine sahip olması

Piyasada bunan bazı cihazlar ot temaslarında etkinliğini tamamen kaybeder. Hatta ot temaslarını kısa devre olarak algılayarak kendisini korumaya alır.

Argenç elektronik çiftçilerimizin karşılaşacağı bu gibi olumsuz durumların farkındadır.  Firmamız, sahadaki bu gibi olumsuzlukları dikkate alarak;

  • Enerji transferi yüksek,
  • sahip olduğu göstergeler ile kullanıcıyı uyaran,
  • enerji kayıplarına toleransı yüksek ve kısa devre dayanımı olan çit cihazları üreterek çifçimizin ihtiyaçlarına en iyi şekilde cevap veren kullanışlı ve sağlam cihazlar üretmektedir.

Elektrikli çit sistemleri dünyada güvenlik ve hayvancılık sektöründe yaygın olarak tercih edilen sistemlerdir. Tabiki elektrikli çitlerin genel kabul görmesinde etkinlik ve güvenlik önemli rol oynamaktadır. Her Elektrikli cihazda olduğu gibi elektrikli çit cihazlarının da güvenli yapılışlarda olması için standartlar konulmuştur. Ayrıca mevcut  standartlar sürekli olarak gözden geçirilmekte ve daha güvenli sistemler oluşturulmaya çalışılmaktadır. Ülkemizde de elektrikli çit sistemlerinin yapılışları ile ilgili kriterler TS EN 60335-2-76 standartı altında toplanmıştır. Buna uygun olarak yapılan cihazlar ve sistemler sağlık açısından tehdit oluşturmaz. Ancak, çitlerin kuruluş amacı belli bir alanda kontrol oluşturmaktır. Elektrikli çitler de bu kontrolü çitlere verdikleri yüksek voltajlı elektrik darbeleriyle sağlar. Elektrili çit sistemleri kuruldukları alanlarda elektrikli çitlerin insanlar tarafından farkedilmesi için standartların uygun gördüğü uyarı  tabelaları belli aralıklarla çit tellerine asılması gerekmektedir. Yinede insanların elektrikli çit tellerine bilinçli veya bilinçsiz  temas etmesi durumunda uyarı niteliğinde şok darbesine maruz kalınacaktır. Elektrikli çitlerden alınan bu uyarı sadece acı veren bir şok etkisidir. Elektrik şokundan dolayı yanma veya yaralanma meydana gelmez.

Elektrikli çit enerjilnedirici çit tellerine enerjiyi yüksek voltajda sağlamaktır. Yüksek voltaj taşıyan teller çit enerjilnediricinin diğer ucuna bağlı her hangibir noktaya çok yaklaşırsa tellerden en yakın noktaya doğru ark şeklinde bir boşalma olur. Gerçekleşen bu ark saniyenin binde birinden daha az bir zamanda gerçekleşmektedir. Dolayısı ile bu süre ateş oluşturmaya neden olacak kadar yeterli bir zaman dilimi değildir. Ancak, elektrikli çitler yangın tehlikesini barındıran ormanlık alanlarda kullanılırken çit boyunca oluşabilecek elektrik boşalmalarına ve arklara karşı gerekli önlemler alınmalıdır. Öte yandan elektrikli çit sistemlerinin yakınında petrol ve türevleri gibi çabuk alev alabilecek kimyasallar bulundurulmamalıdır.

Elektrikli çitler inek, sığır, koyun, keçi, tavuk, deve kuşu, hindi, tavşan gibi çiflik hayvanlarının yanı sıra ayı, domuz, porsuk gibi vahşi hayvanların kontrolünde kullanılmaktadır. Kontrolü sağlanacak hayvanlar için elektrikli çit sisteminde ayarlamalar yapılmalıdır. Mesala, inekler ve sığırlar için bir sıra çit teli kullanılması yeterli iken keçi ve koyun gibi sık va kalın tüylü hayvanlar için 3-4 tel sırası kullanmak gerekebilecektir. Yine kümes hayvanları için ağ şeklinde yapıların kullanılması gerekir. Aynı zamanda çit tellerinde bulundurulması gerekli voltaj seviyeside kontrolü sağlanacak hayvan gurubuna göre ayarlanmalıdır. Aksi taktirde çit tellerindeki voltaj seviyesinin düşük olması hayvanların kontrolü için gerekli yeterli caydırıcılığı sağlamayacağı gibi voltaj seviyesinin yüksek  olması ile sistemin verimsiz ve canlılar için tedirgin edici olmasına sebep olabilir.

Hırsızlık ve gasp vakalarının son dönemlerde artış göstermesi halkımızı farklı arayışlara yöneltmektedir. Hırsızları engellemek için her yolu deneyen vatandaş, işyerlerinin kapılarına direk 220 Volt elektrik vermektedir. Ancak bu durum ölümcül tehlike arz etmektedir. Çünkü kapılara verilen elektrik kesikli değil süreklidir. Bu durumda kapıya bağlanan elektriğe temas eden kişinin şok etkisinden kurtulması için fırsat tanınmamaktadır. Elektrikli çitler ise şok etkisinden sonra en az 1 saniye süresince temas eden canlıya fırsat vermektedir. Elektrikli çit sistemleri askeri alanlar, hapishaneler, konsolosluklar gibi yüksek güvenlik istenen alanlarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu alanlardaki elektrikli çit yapılışları ile hayvanlar için kullanılan çit yapılışları arasında fazla bir fark yoktur. Ancak belirtilen alanlar halkın sürekli bulunduğu alanlar olması nedeniyle  insanların çit telleri ile temasını engellemeye yönelik tedbirler alınmalıdır. Mesela, elektrili çit tellerinin bulunduğu noktanın 1-2 metre önünde güvenlik alanı oluşturulması gerekmektedir. Bu gibi elektrikli çit sistemlerinin halka açık alanlarda güvenlik amacıyla kullanılmasına yönelik olarak alınması gerekli önlemler detaylı bir şekilde TS EN 60335-2-76 standartından öğrenilebilir.

Elektrikli çitler mevcut sistemlerle birlikte kullanılabilmektedir. Yapılacak az bir yatırım ile mevcut sisteminiz aşılmaz bir engel haline gelebilir. Bu konudaki uygulamalar daha çok kestane, kiraz gibi meyve bahçelerinde ve bağlarda görülmektedir. Daha önce bahçesinin etrafını sabit çit telleri ile çeviren çiftçiler bahçelerini domuz gibi hayvanlardan yine de koruyamamaktadır. Çünkü domuzlar aç kaldıkları takdirde çitlere inanılması güç zararlar vererek çit tellerini aşabilmektedir. Böyle bir durumda mevcut çit telinin dışına bakan kısmına bağımsız olarak çekilecek bir sıra elektrikli çit teli ile bahçeniz yabani hayvanların talanından korunabilir.

Güç üretecinin çit tellerine verdiği  voltaj darbesi çitlerin yüklenmesiyle çitin sonuna kadar gider ve tekrar geriye doğru iler. Bu ilerlemenin üreteçten gelen ikinci bir voltaj darbesiyle  karşılamasıyla voltaj pikleri meydana gelir. Bu durum enerjilendircinin kapasitesi çit tellerinde ihtiyaç duyulandan fazla olduğunda ortaya çıkar.

Cep telefonunuz çalmadan önce hapörlörlerde bir cızırtı meydana getirdiğini belki gözlemlemişinizdir. Bunun nedeni cep telefonlarının aktif hale geçerken yaydıkları yüksek frekanslı sinyallerdir. Aynı bunun gibi güç ürteçleride cihazlardaki sinyalleri bozabilecek elektromanyetik dalgalar yaymaktadır. Ancak standartlar bu bozulmaların en az seviyede olmasını sağlayacak düzenlemeler içermektedir. Eğer cihazınız üzerinde mevcut standartlara uygun olarak üretildiği beyan ediliyor ise sorunun sistemin kurulumundaki hatalardan kaynaklandığını söyleyenebilir. Bu bozulmaların önüne geçmek için dikkat etmeniz gereken başlıca maddeler şunlardır: Çit telleri haberleşme kablolarına paralel olacak şekilde çekilmemelidir. Elektrikli çit siteminin topraklaması ile evin topraklaması arasında en az 10m uzaklık bulunmalıdır. Çitlerin topraklaması galvanizli çelik çubuklar kullanılarak en az 1.5 metre derinliğe kadar çubuklar saplanılarak yapılmalıdır. Bu konuda daha detaylı bilgiyi cihazınızın kullanım kılavuzunda bulabilirsiniz.

Hayvanlar  elektrikli çit sistemine alışma sürecini başarıyla tamamlandıktan sonra hayvanların çit tellerinin uzağında durmayı tercih ettiklerini göreceksiniz. Hatta çit telleri enerjilendirilmeden de alan kontrolünün sağlandığını da gözlemleyebilirsiniz. Bu durum kısa elektrik kesintilerinin ortaya çıktığı alanlarda sistemin ikinci bir kaynaktan beslenmesi gereksinimini ortadan kaldırmaktadır. Çünkü; zaten çitlerden uzak kalmaya çabalayan hayvanın, elektrik kesintisinin farkına varıp çitleri aşması beklenmez. Ancak uzun süren elektrik kesintileri söz konusu ise, elektrik kesintisi durumunda devreye girebilecek enerji kaynaklarından da beslenmesi düşünülebilir!

Elektrik kesintilerini sorun olmaktan çıkaran en iyi yöntem elektrik kesintilerinde bataryayı-aküyü devreye sokabilecek ve elektrikler tekrar geldiğinde aküyü şarj etmeye devam edebilecek bir şarj kontrol ünitesidir. Firmamız bu yöndeki taleplere kendi geliştirdiği ürünüyle çözüm sunmaktadır. Detalylı bilgi için bizlerle  irtibata geçiniz.

Genel olarak elektrikli çit cihazının çalışma prensibini bilmek joule ifadesini anlamakta yararlı olacaktır. Joule enerji birimidir. Elektrikli çit cihazları 12 volt veya 220 volt besleme kaynağından aldıkları enerjiyi yükselterek 500 Volt veya üzeri  bir voltaj değerinde kondansatörlerde depolarlar. Depolanan bu enerji özel tasarlanmış trafo ile 6000 volttun üzerine yükseltilerek çit tellerine verilir.  Ancak elektrikli çit cihazının kondansatörlerinde depolanan enerjinin tamamı çit tellerine aktarılamaz. Çünkü enerji kayıpları söz konusudur. Bundan dolayı çit tellerine aktarılabilen enerji miktarı kondasatörlerde depolanan enerji miktarından daha azdır. Pratikte iyi tasarlanmış bir trafo-donanım kondansatörlerde depolanan enerjinin % 85 ini çit tellerine aktarabilmektedir.

Üreticiler elektrikli çit cihazırını sınıflandırırken genel olarak kondansatörlerde depo edilen enerji miktarını ürünlerinin üzerine yazarlar. Halbuki bu durum yanıltıcı olabilmektedir. Çünkü çiti caydırıcı yapan elektrikli çit cihazının kondansatörlerinde depo edilen enerji miktarı değil, cihazın çit tellerine aktarabildiği enerji miktarıdır. Bu kapsamda çit cihazı seçerken cihazın 500 ohm yükte transfer ettiği juole cinsinden enerji miktarına bakarak doğru bir seçim yapabilirsiniz. Diğer bir konuda bu değerin gerçek ve ölçülmüş bir değer olmasıdır. Bir çok firmanın ürettiği elektrikli çit cihazının üzerine yazdığı değerin çok çok altında teknik özelliklere sahip olduğu görülmektedir.

Elektrikli çit sistemleri ise geleneksel yöntemlerin ötesinde etkin ve kesin çözüm sunmaktadır. Tüp gazını patlatarak yüksek ses çıkaran cihazların caydırıcılığına yaban hayvanları alışabilir. Ancak elektrikli çit sistemindeki yüksek voltaja temas eden canlının bu caydırıcılığa karşı koyması ve alışması şu ana kadar karşılaşılmış bir durum değildir. Burada üzerinde durulması gereken diğer bir konu ise normal (elektriksiz) çit sistemlerinin yaban hayvanlarında etkisiz kalabildiğidir. Çünkü ayı ve porsuk çit tellerini tırmanarak, yaban domuzu çitleri yırtarak önüne çıkan engelleri aşabilmektedir. Elektrikli çit sistemleri üzerinden aşılması zor bir engeldir. Çünkü canlı elektrik şokuna maruz kaldığı ilk andan itibaren kendi kontrolü dışında reflex hareketiyle tepki verecektir.

Elektrikli çit makinelerinin elektrik tüketimi temelde iki faktöre bağlıdır.

Çit makinesinin gücü

Cihazın gücü arttıkça tabi ki birim zamanda enerji tüketimi yani elektrik sarfiyatı da artacaktır. Yaban elektrikli çit makinesi modellerini dikkate alarak düşündüğümüzde (yıllık enerji tüketimleri ve 2018 yılı elektrik fiyatlarına göre 0,46 TL/ kWh) :

Yaban 8000 => 37 kWh – 57 kwh / Yıl

Yaban 5000 => 16 kWh – 27 kwh / Yıl

Yaban 2000 => 14 kWh – 21 kwh / Yıl

yani seçilecek cihaz modeline göre yıllık bazda en az 7 TL  en fazla 27 TL  enerji tüketim değeri hesaplanmaktadır.

İyi tasarlanmış bir elektrikli çit makinesi enerjiyi en etkin şekilde kullanarak caydırıcılık sağlar. Yaban cihazlarımız enerjiyi en verimli kullanacak şekilde tasarlanmıştır.

 Çit sisteminden oluşan enerji kayıpları

Çit sisteminde enerji kayıpları, cihazın boşta iken tükettiği enerji ve sisteme temas eden iletken materyaller (ot, çalı) dolayısı ile oluşan kayıplardan meydana gelir.

Çit sistemi büyüdükçe çit tellerinden oluşan kayıplar artacaktır. Dolayısı ile cihazın enerji tüketim mi de artmış olacaktır.

Yaban marka elektrikli çit cihazlarımız dünyada sadece  bu cihazlarda olan patentli enerji geri dönüşüm özelliğine sahip olarak üretilmektedir. Geleneksel cihazlarda çit cihazı çıkışlarına verilen her darbede çit telinde yük (kaçak) olup olmamasından bağımsız olarak enerji kaybı oluşur. Ancak Yaban elektrikli çit makinelerinde cihaz çıkışlarından geri kazanılan enerji geri dönüştürülerek tekrar kullanılır. Böylelikle, enerji en etkin ve verimli şekilde kullanılmış ve enerjiden tasarruf edilmiş olacaktır. Yapılan hesaplamalarda bu geri dönüşüm oranı %70 lere ulaşabilmektedir.

Çit ipleri, iletken teller ve onu sarmalayan plastik filamentlerden oluşur. Çapları 0.1-0.5mm olan iletken tellerin plastik filamentler ile makinalarda örülmesiyle imal edilir. Basitçe içinden ince tel damarları geçen çuval ipi olduğunu düşünebilirsiniz. Çit ipinin içindeki teller temelde elektriksel iletkenlik sağlarken örgülenmiş plastik filamentler fiziksel bir çekme dayanımı sağlar. Çit iplerinin tek damarlı çit tellerine kıyasla daha esnek olmaları kullanımlarını daha kolay ve pratik hale getirir. Özellike besi hayvancılığında ve seyyar çit sistemlerinde sahip oldukları bu özellikleri ile tercih edilir. Çit iplerinin serilmesi ve toplanması da çok kolaydır.

Çit iplerinin kalitesini belirleyen önemli faktör yapısında kullanılan tellerin çapı, sayısı, fiziksel mukavemeti ve elektriksel ilektkenliğidir. Aynı çapta bir bakır malzemeden yapılmış tel çelikten imal edilmiş bir tele göre yaklaşık olarak 6 kat daha fazla iletkendir. Dolayısı ile iletkenliği yüksek bir malzemeden yapılmış elektrikli çit sistemi daha caydırıcı olacaktır.  Tabiki, çit ipinin güneşin ve diğer çevresel faktörlerin yıpratıcı etkilerine dayanıklılığı da kullanım ömründe belirleyici olacaktır.

Ayrıca bant tipi olarak isimlendirilen 10-40mm eninde örülmüş çit ipleri de vardır. Bu çit bantları genel olarak at yetiştiriciliğinde tercih edilir. Özellikle padokların üst kısımlarına uygun izolatörler ile çekilen çit bantları atlar tarafından çok kolay farkedilir ve ataların kendilerine ve padoklara zarar vermesini önler.

Elektrikli çit sistemlerinde ahşap veya metal çit direkleri kullanılabilir. Elektriksel açıdan çit kurulumunda hangisininin tercih edileceğinin önemi yoktur. Çünkü, çit direklerinde kullanılacak izolatör kaliteli ve uygun özelliklerde olduğu sürece metal veya ahşap her iki direkte de yeterli elektriksel izolasyon sağlanacaktır.

Ancak bazı yörelerde olduğu gibi elektrikli çit telinin izolatör kullanılmadan direk olarak ahşap çit kazığına bağlanması doğru değildir. Her ne kadar düşük gerilimlerde kuru-ahşap materyaller yalıtkan bir nitelik gösterse de elektrikli çitlerde bulunan yüksek gerilimin izolasyonunda yeterli olmayabilecektir. Özellikle topraktan yürüyen nem, yağmur, çiğ gibi dış çevresel faktörler kuru ahşap materyelin iletkenliğini arttıracaktır.

Ahşap materyallerin mukavim duruşu, kolay temini ve doğal bir malzeme oluşu elektrikli çitlerde de tercih sebebidir. Özellikle vakum-empreye işlemini tabi tutulan ahşap çit direkleri toprakta da uzun süre dayanım sunacaktır. Ahşap direkler için üretilen izolatör çeşitliliği daha fazladır ve daha hesaplı sunulabilmektedir.

Uygun niteliklerde izolatör kullanıldığı sürece çit kazığının metal olarak tercih edilmesinde elektriksel yalıtkanlık arasında önemli bir farklılık yoktur. Ancak özellikle bazı yerli üreticiler açık çit cihazının çıkışı gerilimi kontrolü olmayan çit cihazları üretmektedir. Bu durum bir çok kaliteli izolatörün yetersiz kalmasına sebep olabilmektedir. Özellikle, metal direklerde ve nemli alanlarda bu olumsuzluk çok hızlı bir şekilde baş göstermektedir. Ancak, ortaya çıkan bu olumsuzluk izolatörden değil üretilen cihazların teknik yetersizliğinden ve kalitesizliğindendir.

Elektrikli çit sistemleri her hava ve iklim koşulunda çalışacak şekilde tasarlanmış olmalıdır.  Elektrikli çit sisteminde kullanılan izolatörlerin yalıtım aralıklarının şekli, materyal özellikleri ve ebatları bu açıdan büyük önem taşımaktadır. Dikkat edilmesi gereken diğer husus iletken çit hattı boyunca rüzgar gibi çevresel etkilerde düşünülerek iletken  etrafında da gerekli yalıtım mesafesinin bırakılmasıdır.

Yağmur yağdığında izolatör yapısı suyu hızlı bir şekilde tahliye edecek yapıda değilse bu elektrikli kaçaklarını arttırır. Bunun için kaliteli elektrikli çit izolatörleri kullanılmalıdır

Ayrıca elektrikli çit sisteminin kalbi olan elektrikli çit makinesinin elektronik bir alet olduğu unutulmamalı ve ıslaklığa ve neme karşı gerekli tedbirler alınmalıdır.

Kış aylarında yağan karın birikerek çit tellerini altına alması olası bir durumdur. Bu gibi durumlarda çit tellerinin alt sıralarının çit cihazından elektriksel bağlantısını kesilmesi iyi olacaktır.  Ancak çit telleri sadece elektrik verilmeyecek. Ama fiziksel olarak yerinde duracaktır.

Bunun dışında nasıl şehir elektrik hatları yağmurlu, karlı ve yağışlı havalarda çalışıyorsa elektrikli çit sistemi de çalışabilecektir. Yeter ki kurulum kılavuzunda istenilenler dikkate alınarak gerekli altyapı oluşturulsun.

Yaban elektrikli çit cihaz modelleri 12 Volt besleme gerilimi ile çalışır. Normal olarak 11 volt ve 18 Volt aralığında bir enerji sağlandığında çalışacaktır. Bu gerilimin altında çalışmaz ve 18 volt üzerinde bir gerilim verilmesi durumunda da arıza görebilir. Yaban Çit cihazları ister pilden o ister aküden çalıştırılsın cihaz çıkışlarında herhangi bir olumlu ve olumsuz söz konusu değildir. Yani, cihaz çalıştığı sürece enerji kaynağının cinsi ve kapasitesi ne olursa olsun aynı gücü üretir ve aynı caydırıcı etkiyi oluşturur. Nasıl otomobilinizde de akaryakıt seviyesi azalsa dahi aracınız çekiş kaybetmez çit cihazında da durum budur.

Ancak piyasada bir çok cihazın tasarımsal problemleri dolayısı ile yukarıda verilen şekilde çalışmadıkları da gözlemlenmiştir. Yani cihaz çıkış gücü besleme gerilimi ile değişebilmektedir. Ancak Avrupa ve Tse standartlarına uygun bir cihazdan böyle bir olumsuzluk beklenemez.

Elektrikli çitler yaban hayvanları ve besi hayvanları için çok pratik ve ekonomik bir çözümdür. Geleneksel çit çözümlerine göre avantaj ve dezavantajları sahiptir. Örneğin kafes tel sistemiyle etrafı çevrilmiş bir alan için yaban domuzu ve ayı geçişlerini durdurmak mümkün olamamaktadır. Bu kadar yatırıma rağmen geleneksel sistemlerin bu başarısızlığının yanında elektrikli çitlere yapılacak görece daha az maliyet daha etkin sonuç sunmaktadır. Kafes telin dip tarafına beton dökmek domuzlar için başarı gösterse de maliyetli olmaktadır. Dolayısı ile dağ tepe demeden her yerde kurulabilecek elektrikli çit sistemleri ile ayı ve domuz gibi yırtıcı ve tırmanıcı hayvanlara karşı yüksek başarı sağlamak mümkündür. Ancak yüzde yüz ifadesini kullanmak sistemi tanımamak olur. Genel olarak başarı yüzde yüze yakındır ancak bu her koşulda böyle olacak anlamı taşımamalıdır. Kurulum, hayvan yaklaşımı gibi daha bir çok etken başarı üzerinde olumlu veya olumsuz etki meydana getirebilir.

Elektriğin olmadığı alanlarda güneş panelleri elektrikli çitler için bir zorunluluk oluşturabilmektedir. Sürekli akünün ev elektriğinden şarj edilmesi yerine güneş enerjisi kullanılması daha akıllıca bir çözüm oluşturmaktadır. Ancak, ülkemizin bulunduğu coğrafi konum nedeniyle yaz aylarında daha etkin olan güneş ışığı kış ayları yaklaştıkça daha eğik açılarla gelmekte ve gün süresinin de kısalması ile çit cihazı için bazı enerji problemleri oluşabilmektedir. Bu gibi sorunlarla karşılaşmamak için hem ürün satın alınırken hemde ürünü kullanma aşamasında bazı hussular dikkate alınmalıdır.

  • Güneş paneli kapasitesi elektrikli çit cihazı için ( Watt cinsinden) yeterli mi?
  • Akü kapasitesi ( Ah cinsinden) yeterli mi?
  • Güneş paneli öğle vakti güneş ışınlarını dik açı ile alacak şekilde konumlandırılmış mı?
  • Güneş paneli üzerine gün içinde gölge düşüyor mu?
  • Güneş paneli yüzeyi temiz mi?

Elektrikli çit tellerinde elektriğin varlığını anlamanın ve ölçmenin bir çok yolu vardır. Bu noktada elektrikli çit telleri için özel olarak üretilmiş ürünlerin kullanılmasını tavsiye ederiz. Hem elektriksel izolasyon hem de doğru bir ölçüm için profesyonel elektrikli çit ölçüm cihazlarının kullanılması uygun olacaktır.  Bu çok kullanıcı bu tip ürünlere bütçe ayırmak istemediği için alternatif arayışına girmektedir.

Bu alternatiflerden birisi kontrol kalemidir. Ancak bu yöntem ile kontrolü önermiyoruz. Çünkü kontrol kalemi şebeke elektriği ile kullanılır. Ev elektrik şebeklerinde ise 220v AC gerilim bulunur. Kontrol kaleminin bir ucunu şebekeye diğer ucunu parmağınıza dokundurduğumuzda tehlikesiz bir şekilde şebekede elektrik var mı yok mu anlayabiliriz. Bu durum için gayet güvenlidir. Kontrol kalemi içindeki gerilim bölücü yani  direnç ile şebeke elektriği size zarar vermeyecek şekilde düşürülmüş olur. Yani vücudunuzdan düşük potansiyelli bir akım geçer. Ancak elektrikli çit sistemlerinde aynı ölçüm yapılmak istenildiğinde gerilim olması gereken seviyeye düşürülemez. Böylelikle ölçüm yapmak isteyen kişiyi nispeten zayıflatılmış bir şoka maruz kalsa da elektrikli çit sistemini gücüne göre ciddi bir şoka maruz kalabilir. Sonuç olarak kontrol kalemi ile her ne kadar çit tellerinde elektrik var mı yok mu anlaşılmış olsa dahi doğru ve zararsız bir yöntem değildir.

Elektrikli çitler ayılara karşı dünyada en etkili, düşük maliyetli ve en fazla kabul gören bir araç olarak bilinmektedir. Ancak bir çok arı yetiştiricisi elektrikli çit sistemlerinin arılar üzerinde olumsuz etkisi olup olmadığını merak etmektedir. Bu konuda yapılmış çok fazla bilimsel yayın olmamakla birlikte Yaşar Erdoğan tarafından (Bayburt Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu) tarafından yapılmış çalışma gayet değerlidir. Bu çalışmada arı kolonileri üzerinde kontrol gurupları oluşturularak elektrikli çit sisteminin arılar üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Çalışma kapsamında elektrikli çit cihazı olarak firmamızın Çoban 5000 ( yeni adı ile Yaban 5000) ürünü kullanıldığı bildirilmiştir.

Yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçlar ve görüşler kısaca şu şekilde ifade edilmiştir.

  • Elektrikli çit sistemlerinin arılar üzerindeki etkisi ile ilgili az sayıda çalışma bulunmaktadır.
  • Elektrikli çit sistemleri ayılara karşı kullanılan en etkili, en çevreci ve an yaygın kullanılan yöntemdir.
  • Elektrikli çitlerin arılar üzerinde bazı olumsuz yan etkileri bulunmaktadır.
  • Bu yan etkiler uçuş aktivitesinde,  yetişkin arı gelişiminde,  nektar kazancında, bal üretiminde ve yavru oluşumunda azalma olarak gözlenmiştir.
  • Ayrıca arılar daha agresif olmuş ve yağmacılık eğilimleri artmıştır.
  • SONUÇ OLARAK elektrikli çitin arılar üzerinde olumsuz yan etkilerinin ortadan kaldırılması için iki  yöntem önerilmiştir:
    • Arı kovanları elektrikli çit tellerinden en az 2 metre uzağa yerleştirilmesi
    • Veya arı kovanlarının metal saç ile ekranlanarak topraklanması.

Dolayısı ile en kolay yöntem olarak elektrikli çit ile kovanlar arasında en az 2 metrelik bir mesafe bırakılmalıdır. Böylece elektrikli çit  ayılara kaşı gayet yüksek bir başarı kullanılabilecek ve bu sistemin arılara olumsuz yan etkisi hemen hemen olmayacaktır.

Elektriğin olmadığı alanlarda elektrikli çit cihazlarının enerji gereksinimi için 12v aküler tercih edilmektedir. Tabii olarak sürekli akü şarjı ile uğraşmamak için de uygun kapasitede bir güneş paneli kullanılabilir. Piyasada bir çok akü çeşidi satılmaktadır. Bunlardan yaygın kullanımı olanlar kurşun asit tipi araç aküleri, jel tipi yüksek çevrimli aküler ve kuru akülerdir. Güneş enerjisi ile kullanıma en uygun olan aküler jel akülerdir. Sürekli olarak belli bir akım değerini sağlanmasında verimli çalışırlar. Ayrıca doldur boşalt ömürleri daha uzundur. Jel tipi akülerle birlikte araç aküleri de elektrikli çit sistemlerinde kullanılabilir. Ancak özellikle doldur boşalt toleransı düşük olan bu akülerin düşük voltaj seviyesinde çalıştırılması durumunda ömürler ciddi oranda azalmaktadır.

Bunlarla birlikte bütün akülerin kendi kendine boşalma süreleri vardır. Başka bir deyişle bir akü hiç kullanılmasa dahi durduğu yerde boşalır. Akülerin mümkün olduğu kadar uzun süre kullanılabilmesi için depolanırken dolu olarak depolanması ve 3-6 aylık periyodlar ile tekrar şarj edilmesi önemli bir gereksinimdir.

Elektrikli çit kurulumları için resmi makamlardan izin alınması gerekmiyor. Ancak, kullanılan elektrikli çit cihazı ve aksesuarlarının ilgili standartta belirtilen koşulları karşılaması son derece önemlidir. Ayrıca kurulum kılavuzunda sizden istenilenleri yerine getirmeniz önemlidir. Standartlara uygun uyarı levhalarının her 25 metre de bir elektrikli çit hattı boyunca asılması gerekmektedir. Buradaki yapılan açıklama “güvenlik amaçlı elektrikli çitler” için değil “hayvansal amaçlı elektrikli çitler” için geçerlidir.

Elektrikli çit sistemleri esas olarak yağmur kar gibi her türlü olumsuz hava koşulunda çalışabilmektedir. Tabi bunun için gerekli koşullardan biri elektrikli çit cihazı için istenilen muhafazaya sahip olması gerekmektedir. Elektrikli çit sistemlerinde çit telleri yağışlı hava koşullarına maruz kalabilir. Ancak çit direklerinde kullanılan izolatörlerin yapısal ve tasarımsal olarak bu duruma uygun olması gerekmektedir. Aksi takdirde oluşan enerji kaybı çitlerin caydırıcılığını çok azaltabilir.  Ayrıca tellerin de olumsuz hava koşullarında yeterli seviyede paslanma dayanımına sahip olması gerekir.

Bazı kullanıcalar elektrikli çit cihazınına bağlı topraklama çubuğunda elektrik olduğunu ve bunun da kullanıcıyı çarptığını ifade etmektedirler. Eğer siz de böyle bir durumla karşılaştı iseniz bilmelisiniz ki, elektrikli çit sistemi için yaptığınız topraklama zayıf ve yetersizdir. Yani elektrikli çit cihazına bağlı topraklama çubuğunun boyu, niteliği ve kablo bağlantılarının biri veya bir kaçı yeterli seviyede değildir. Bazen topraklama çubuğunun çakıldığı toprağın iletkenliği de böyle bir duruma sebep olabilmektedir.  Bu konuyla ilgili olarak daha detaylı bilgi için“Elektrikli Çitlerde Topraklamanın Önemi” başıklı yazımızı incelemenizi öneririz. Sonuç olarak, elektrikli çit sistemlerinde nitelikli yapılmış bir topraklama hiç bir zaman kullanıcıyı çarpmaz.

Evet, elektrikli çit kuşlara zarar verebilir. Elektrikli çitler, genellikle 10.000 volttan fazla voltaja sahip yüksek voltajlı tellerden oluşur. Bu voltaj, kuşların vücudundan geçerek elektrik çarpmasına neden olabilir. Elektrik çarpması, kuşlarda kalp krizi, kas spazmları ve hatta ölüme neden olabilir. Kuşlar, elektrikli çitlere genellikle yemek veya yuva yapmak için yaklaşırken çarpılır. Özellikle kuşların nötür ve pozitif hattın çok yakın olduğu izolatör ve çit direği gibi yerlere yakın konması ve tünemesi durumunda bu durum oluşabilir.

Elektrikli çitlerin kuşlara zarar verme riskini azaltmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

  • Elektrikli çitleri kuşların sıklıkla ziyaret ettiği yerlerden uzak tutun.
  • Elektrikli çitlerin yakınında kuşların beslenmesini veya yuva yapmasını önlemeye yardımcı olacak önlemler alın.
  • Elektrikli çitlerin voltajını düşürün.
  • Elektrikli çitlerin topraklama sistemini kontrol edin.

Elektrikli çitlere çarpan bir kuş görürseniz, aşağıdakileri yapın:

  • Kuşu elektrikli çitten uzaklaştırın.
  • Kuşu sakinleştirin ve ısınmasını sağlayın.
  • Kuşta herhangi bir yaralanma olup olmadığını kontrol edin.
  • Kuşta yaralanma varsa, bir veterinere götürün.

Elektrikli çitlerin kuşlara zarar verme riskini azaltmak için gerekli önlemleri alarak, kuşların yaşamlarını koruyabilirsiniz.

Copyright © 2023 Argenç Ltd. Bütün Hakkları Saklıdır.
WhatsApp